Finss.az - Afrika ölkələri son illərdə öz milli valyutalarında hesablaşma sistemlərini fəal şəkildə inkişaf etdirir.
Bu təşəbbüs, qitə daxilində ticarətin xərclərini azaltmaq və iqtisadi əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyır. Reuters-in məlumatına görə, belə addımlar dollar asılılığını azaltmaq deyil, sadəcə maliyyə əməliyyatlarında qənaət etmək üçün atılır. Lakin ABŞ-da bu cür təşəbbüslər müəyyən narahatlıq doğurur.
Ümumi Afrika Ödəniş-Hesablaşma Sistemi (PAPSS) yerli valyutalarla birbaşa əməliyyatların aparılmasına imkan verir. 2022-ci ilin yanvarında fəaliyyətə başlayan sistem hazırda Zambiya, Malavi, Keniya, Tunis və digər 15 ölkədə 150-dən çox bankı əhatə edir. Sistemdə Nigeriya nairası, Qana sedisi və Cənubi Afrika rəndi kimi valyutalar istifadə olunur.
PAPSS rəhbəri Mayk Ogbalu bildirir ki, sistemin məqsədi dollarizasiya deyil. Afrika iqtisadiyyatlarının dünya rezerv valyutalarına məhdud çıxışı səbəbindən bu alternativlərə ehtiyac yaranıb. Hazırda qonşu Afrika ölkələri arasındakı ödənişlər xarici korrespondent banklar vasitəsilə həyata keçirilir ki, bu da ticarəti həm bahalaşdırır, həm də çətinləşdirir.
PAPSS-in hesablamalarına görə, korrespondent banklar vasitəsilə aparılan əməliyyatlarda ticarət xərcləri 10-30% arasında dəyişir. Öz milli ödəniş sistemlərinə keçid isə bu xərcləri 1%-ə qədər endirə bilər. BMT-nin Ticarət və İnkişaf Konfransı (UNCTAD) isə bildirir ki, Afrikada ticarət digər regionlarla müqayisədə təxminən 50% daha bahadır. Bundan əlavə, Afrika banklarının MCB Group-a görə, qitə daxilində ticarət ümumi ticarətin yalnız 16%-ni təşkil edir.
Ogbalu Afrika üçün dollar asılılığının azaldılmasının ildə təxminən 5 milyard dollar qənaətə səbəb ola biləcəyini vurğulayır.
Afrika ölkələrinin bu təşəbbüsləri Qərb maliyyə infrastrukturlarından asılılığı azaltmaq məqsədi ilə qlobal tendensiyaya uyğun gəlir. Çin də öz alternativ ödəniş sistemini inkişaf etdirir, Rusiya və digər sanksiyaya məruz qalan ölkələr belə alternativlərə maraq göstərir. ABŞ prezidenti Donald Tramp bu cür layihələrin dolların qlobal rezerv valyutası statusunu zəiflədə biləcəyindən narahatdır və dedollarizasiya təşəbbüslərinə qarşı sərt mövqe tutur.
Afrikada ödəniş sistemlərinin inkişafı G20 platformasında da müzakirə olunur. Bu il Cənubi Afrika ölkəsi G20-yə sədrlik edir. Fevral ayında Keyptaun şəhərində keçirilən maliyyə nazirləri və mərkəzi bank rəhbərlərinin görüşündə Afrikanın ən bahalı sərhədlərarası ödəniş sistemlərinə sahib olduğu bildirilib. Cənubi Afrika Mərkəzi Bankının rəhbəri Lesetya Kqanyaqo qitənin iqtisadi inteqrasiyası üçün milli valyutalarda hesablaşmanın vacibliyini qeyd edib. Növbəti G20 maliyyə nümayəndələrinin görüşü iyul ayında planlaşdırılır və ümid edilir ki, müzakirələr praktiki addımlara çevriləcək.