Finss.az - Cənub Federal Universitetinin (CFU) Beynəlxalq Ağıllı Materiallar Tədqiqat İnstitutunun alimləri xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində inqilabi dəyişiklik yarada biləcək yeni texnologiya üzərində çalışırlar.

Tədqiqatçılar evropiumla zənginləşdirilmiş kalsium florid (CaF₂:Eu) əsaslı unikal nanozərrəciklər yaradıblar. Bu zərrəciklər rentgen şüalanması zamanı görünən işıq (mavi və ya narıncı) saçmaq qabiliyyətinə malikdir. Onların bu xüsusiyyəti xərçəng hüceyrələrini daxildən məhv etməyə imkan verən fotodinamik terapiyanın (FDT) imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirə bilər.

Mövcud metodların məhdudiyyəti aradan qalxır

Hal-hazırda fotodinamik terapiya yalnız dərinin üst qatlarında yerləşən xərçəng hüceyrələrinə qarşı tətbiq oluna bilir, çünki adi işıq toxumalara dərin nüfuz edə bilmir. Yeni nanozərrəciklər bu problemi həll edir – onlar rentgen şüalarını dəridən dərinliyə keçirdikdən sonra orqanizmin içində işıq enerjisinə çevirir və fotosensibilizatorları aktivləşdirir.

Beləliklə, bu texnologiya sayəsində dərialtı və daxili orqanlardakı şişlərin də FDT vasitəsilə müalicəsi mümkün olur – həm də minimal yan təsirlərlə.

Avadanlıqsız tənzimlənən işıq dalğaları

Bu nanozərrəciklərin əsas üstünlüyü onların "tənzimlənə bilən" işıq buraxmasıdır. Europiumun oksidləşmə dərəcəsinə əsasən zərrəciklər ya mavi, ya da narıncı işıq saçır. Bu isə müxtəlif dalğa uzunluğuna həssas olan fərqli fotosensibilizatorlarla uyğunluq yaradır və müalicə prosesinin fərdiləşdirilməsinə imkan verir.

Laboratoriya rəhbəri Yelizaveta Muxanovanın sözlərinə görə, “ultrasəs sintezi zamanı zərrəciklərin tərkibində yaranan flüor ionları onların luminesans xüsusiyyətlərini artıraraq materialın effektivliyini yüksəldir.”

Gələcəyin tibbi texnologiyası

Alimlərin fikrincə, bu material təkcə xərçəng müalicəsi üçün deyil, həm də rentgen vizuallaşdırma texnologiyalarında istifadə oluna bilər. Hazırda tədqiqatçılar texnologiyanın patentləşdirilməsi və klinikadan əvvəlki sınaqlara keçidi üzərində işləyirlər.

Tədqiqat “Prioritet-2030” federal proqramı çərçivəsində, “Süni intellektlə idarə olunan funksional materialların sürətli inkişafı üçün tam tsikli texnologiyalar” adlı strateji layihə əsasında həyata keçirilib və nəticələr nüfuzlu Journal of Luminescence elmi jurnalında dərc olunub.